Notariat bliżej obywatela – konferencja w Senacie o nowych zadaniach notariuszy
22 maja 2025 r. w Senacie RP odbyła się konferencja pt. „Notariat dla obywatela. Nowe czynności notarialne w służbie społeczeństwu”, zorganizowana wspólnie przez Senat, Krajową Radę Notarialną oraz Stowarzyszenie Notariuszy RP. Wydarzenie stało się przestrzenią ważnej, merytorycznej debaty na temat roli notariatu we współczesnym państwie oraz kierunków możliwego rozwoju zawodu notariusza.
Otwarcia konferencji dokonała Marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska, która podkreśliła, że rozszerzanie kompetencji notariuszy musi odbywać się z poszanowaniem zaufania obywateli, a w centrum zmian powinien stać człowiek traktowany z empatią i zrozumieniem. Zaznaczyła, że notariat pełni ważną rolę w porządku prawnym, zwłaszcza w kontekście postępującej cyfryzacji i rosnącej mobilności społeczeństwa.
Senator Gabriela Morawska-Stanecka zwróciła uwagę na potencjał notariatu w zapobieganiu sporom sądowym i usprawnieniu obrotu prawnego. Jej zdaniem zawód notariusza, choć często postrzegany jako formalny i jednostajny, dynamicznie odpowiada na zmieniające się potrzeby społeczne. Wskazała także na potrzebę pogłębionej dyskusji o wprowadzeniu nowych czynności notarialnych, które uproszczą i przyspieszą procedury prawne.
Prezes Krajowej Rady Notarialnej Aleksander Szymański podkreślił, że notariusze jako zawód zaufania publicznego są blisko obywatela i państwa. W jego opinii debata o rozszerzeniu ich uprawnień wpisuje się w szerszy kontekst deregulacji i likwidacji barier prawnych. Prezes Stowarzyszenia Notariuszy RP Anna Dańko-Roesler zaznaczyła natomiast, że obywatele potrzebują dziś nowych narzędzi do zarządzania majątkiem, a państwo – bardziej sprawnych mechanizmów obsługi prawnej.
W konferencji uczestniczyli eksperci, przedstawiciele samorządu notarialnego oraz praktycy. Podczas trzech paneli dyskusyjnych omówiono potencjalne nowe obszary działalności notariuszy. Pierwszy panel, poświęcony prawu rodzinnemu, poruszał m.in. propozycję rozwodu przed notariuszem oraz możliwość regulowania stosunków alimentacyjnych bez udziału sądu. Drugi panel dotyczył postępowań cywilnych – szczególnie notarialnego nakazu zapłaty oraz wpisów do KRS i ksiąg wieczystych. Trzeci panel stanowił próbę nowego spojrzenia na czynności notarialne, w tym umowne kształtowanie stosunków spadkowych czy notarialne postępowania działowe.
Podsumowując debatę, prezes KRN Aleksander Szymański stwierdził, że konferencja unaoczniła gotowość notariatu do przejęcia nowych ról w systemie prawnym i odpowiedzialność środowiska za rozwój instytucji. Jak zaznaczył, to dopiero początek drogi, która może znacząco przyczynić się do odciążenia sądów i zwiększenia dostępności pomocy prawnej dla obywateli.